Neden Kullanılır?
Relief valve aşağıdaki durumlarda hayati önem taşır:
Risk | Relief Valve’in Rolü |
Basınç kontrolsüz yükselirse ekipman zarar görebilir | Fazla basıncı tahliye eder |
Pompa kapalı vana çalışması (dead heading) | Pompayı aşırı yüklenmeden korur |
Termal genleşme ile basınç artışı | Basıncı emniyet seviyesine indirir |
Tesisatta ani basınç darbeleri | Sistem güvenliğini sağlar |
İnsan ve çevre güvenliği | Kazaları önler |
Relief valve olmayan bir basınçlı sistem ciddi bir tehlike oluşturur.
Yapısı (Temel Bileşenler)
Bir relief valve genellikle şu parçalardan oluşur:
- Valf gövdesi
- Giriş ve çıkış bağlantıları
- Piston veya disk (valf koltuğu üzerine oturan parça)
- Yay (spring) → Ayarlanan basıncı tutar
- Ayar vidası (set screw) → Çalışma basıncını belirler
- Kapak ve kılavuzlama sistemi
Valf koltuğu üzerinde diskin yay ile sıkıca kapanması sayesinde normal çalışmada akış geçişi olmaz.
Nasıl Çalışır?
Çalışma prensibi basınç-yay kuvveti dengesine dayanır:
- Sistemdeki basınç ayarlanan (set pressure) değerinin altındayken:
- Yay kuvveti diski kapalı tutar
- Akışkan tahliye edilmez
- Basınç set pressure seviyesini aşarsa:
- Basınç kuvveti yayı yener
- Disk yukarı kalkar ve akışkan tahliye edilir
- Basınç düşmeye başlar
- Basınç yeniden güvenli seviyeye inince:
- Yay diski tekrar kapatır
- Sistem normale döner
Bu işlemler çok kısa sürede gerçekleşir ve sürekli kontrol sağlar.
Relief Valve Çeşitleri
Tip | Kullanım Özelliği |
Spring-loaded | En yaygın tip, pompalar ve hidrolik sistemlerde |
Pilot-operated | Yüksek debi ve hassas basınç kontrolü |
Thermal relief | Sadece termal genleşme basıncı için |
Vacuum relief | Negatif basınçtan korur |
Safety Valve (PSV) | Ani açma-kapama ile basınçlı kaplarda |
Seçim Kriterleri
Bir relief valve seçerken şu parametreler göz önünde bulundurulmalıdır:
- Set pressure (emniyet basıncı)
- Min./Maks. çalışma basıncı
- Akışkan tipi (korozif, viskoz, gaz, buhar)
- Tahliye debisi
- Malzeme seçimi (SS, bronz, döküm, PTFE conta vb.)
- ATEX, API, ASME gibi standart gereklilikleri
