Pulsasyon Damperi Nedir?
Pulsasyon damperi; pozitif deplasmanlı pompaların oluşturduğu basınç ve debi dalgalanmalarını (pulsasyonları) sönümleyerek akışın daha düzgün ve titreşimsiz olmasını sağlayan ekipmandır.
Özellikle:
- Diyaframlı dozaj pompaları (API 675 uygulamaları)
- Peristaltik pompalar
- Pistonlu ve plunger pompalar
- Twin screw / lobe pompalar
gibi strokla (atım ile) çalışan pompaların çıkış hattındaki titreşimleri azaltmak için kullanılır.
Neden Kullanılır?
Problem | Sebep | Damperin Sağladığı Faydalar |
Debi dalgalanması | Pompada strok hareketi | Düzgün & sürekli akış |
Basınç şokları (water hammer) | Ani vana kapanması, strok başlangıcı | Darbe yüklerini azaltır |
Boru hattı titreşimi | Düzensiz momentum transferi | Gürültü & titreşim azalır |
Enstrümantasyon hatası | Akış/ basınç sensörleri dalgalanır | Doğru ölçüm sağlar |
Diyafram & hortum ömrü kısalması | Aşırı gerilme | Bakım süresini uzatır |
Ekipman yorulması | Basınç salınımları | Mekanik güvenlik artar |
➡ Yani hem sistemi hem pompayı hem de enstrümantasyonu korur.
Yapısı (Ana Bileşenler)
Pulsasyon damperleri temel olarak şu parçaları içerir:
- Gövdede bir basınç odası (gaz haznesi)
- Gaz bölmesi → genellikle nitrojen
- Ayırıcı eleman → Diyafram, bladder veya piston
- Process sıvısı bağlantısı
- Gaz dolum valfi
Gaz ile sıvı arasında esnek bir yüzey vardır → sıkıştırılabilirlik sağlar.
Çalışma Prensibi
Pozitif deplasmanlı pompa her strokta nabız etkisi oluşturur:
- Pompa strok basıncı arttığında:
- Sıvı damper içine girer
- Gaz hacmi sıkışır → enerjiyi absorbe eder
- Strok basıncı düştüğünde:
- Sıkışmış gaz geri genişler
- Depolanan enerji ile sıvıyı geri hatta iletir.
Bu hızla tekrarlandığı için akış neredeyse sürekli hale gelir.
Tipleri
Tip | Avantaj | Kullanım Alanı |
Bladder (balonlu) | Yüksek pulsasyon sönümleme | Endüstri, petrol & gaz |
Diyafram ayırıcı | Korozyona dayanıklı, hijyenik | Gıda, ilaç |
Gazsız tipler | Bakım istemez | Küçük sistemler |
Metal diyaframlı | Yüksek basınç | Kimya prosesleri |
✔ Malzeme seçimi akışkan kimyasına göre yapılır (PTFE, EPDM, FKM vb.)
Doğru Konumlandırma
- Pompa çıkışına mümkün olduğunca yakın
- Yatay hatlarda üst noktaya yakın
- Vorteks ve dirseklerden sonra mesafe korunarak
API 675 & API 674 standartları damper/kumanda valfi kombinasyonunu önerir.
Boyutlandırma Kriterleri
- Pompa strok hacmi ve hızı
- Hat basıncı ve pulsasyon yüzdesi (%5 – %10 hedef)
- Akışkanın viskozitesi
- Maksimum çalışma basıncı
- Isı, korozyon ve sertlik gereklilikleri
- Gaz ön şarj basıncı (Pre-charge Pressure)
Ön şarj basıncı genelde çalışma basıncının %60-80’i civarında ayarlanır.
Kullanım Faydaları Özet
Faydası | Ne Sağlar? |
Daha düzgün akış | Kalite & kontrollü proses |
Daha az titreşim & gürültü | Konfor & güvenlik |
Pompa & hortum ömrü artışı | Bakım maliyeti azalır |
Ölçüm ekipmanları doğruluğu artar | SCADA & kontrol iyileşir |
Enerji tasarrufu | Verimlilik yükselir |
