Hijyenik Pompa Nedir?​

Endüstriyel üretimde, her süreç için belirlenmiş saflık ve hijyen standartları bulunmaktadır.
Ancak, özellikle gıda endüstrisi ve ilaç üretiminde, bu ürünlerin kontaminasyonunu önlemek amacıyla çok daha sıkı kurallar geçerlidir.
Bu nedenle, her iki sektörde de özel hijyenik makineler ve sistemler kullanılmaktadır.
Özellikle ürünlerle doğrudan temas halinde olan hijyenik pompalar kritik bir öneme sahiptir.

Hijyenik Pompalar 

Gıda ve ilaç endüstrilerinin özel gereksinimlerini karşılamak amacıyla, hijyenik pompalar diğer pompa türlerinden ayıran belirli tasarım detaylarına sahiptir. Bu pompalar özellikle aşağıdaki özelliklere odaklanır:

  • Temizlenebilirlik
  • Boşluksuz yapı
  • Ölü alan (dead space) bulunmaması
  • Dikey model (çok kademeli pompalar için)

Hijyenik pompaların kolay temizlenebilmesi için, mümkün olduğunca pürüzsüz malzemeler ve yüzeyler kullanılır ve düzenli olarak asitler ve bazlarla temizlemeye uygun hale getirilir.
Boşluk oluşumunu önlemek için metal durdurucularla desteklenen boşluksuz O-ringler kullanılır.
Ölü alanlar, pompa içerisinde sıvının birikerek kontaminasyona yol açabileceği bölgelerdir – özellikle hijyenik santrifüj pompalarının çarklarında veya kanatlarında. Bu nedenle, hijyenik santrifüj pompalar açık çarklar ve kanatlar ile donatılmıştır.

Büyük miktarlarda sıvı taşıması gereken hijyenik santrifüj pompalar için çok kademeli modeller mevcuttur; yani, birkaç çarkın arka arkaya dizildiği tasarımlar kullanılır. Dikey yapı sayesinde bu pompalar tamamen boşaltılabilir, bu da kontaminasyon riskini önler.

Pozitif deplasmanlı pompalar (hacimsel pompalar) arasında da hijyen standartlarını karşılayan çeşitli modeller bulunmaktadır. Bu pompalar düşük viskoziteli sıvılar için kullanılabileceği gibi özellikle yüksek viskoziteli sıvılar için de uygundur. Hijyenik pozitif deplasmanlı pompalar, dolum ve karıştırma sistemlerinde oldukça etkili performans gösterir.

Hijyenik Pompalar İçin Kullanılabilen Pompa Teknolojileri

Gıda ve ilaç üretiminin özel gereksinimlerini karşılamak için çeşitli pompa teknolojileri kullanılabilir. Düşük viskoziteli sıvıların pompalanması gerektiğinde, hijyen standartlarına uygun santrifüj pompalar sıklıkla tercih edilir.

Pozitif deplasmanlı pompalar, özellikle yüksek viskoziteli sıvılar için idealdir. Progressive cavity pompaları (ilerlemeli boşluklu pompalar) ve döner pistonlu pompalar, soslar ve macunlar gibi yoğun sıvıları hassas bir şekilde ve basınç altında taşıyabilir. Ayrıca, hijyenik çift vidalı pompalar, kaygan ve saf sıvılar için özellikle uygundur ve büyük miktarlardaki yüksek viskoziteli sıvıları bile taşıyabilir. Bunun yanında, pompa üreticileri hijyen standartlarına uygun peristaltik pompalar ve diyafram pompaları gibi alternatif teknolojiler de sunmaktadır.

Hijyenik Pompalar İçin Gövdeler ve Sertifikalar

  • Gövdeler

Çalışma sırasında birikintilerin ve kontaminasyonun önlenmesi için hijyenik pompaların çevresel bileşenleri de gıda ve ilaç endüstrisinde kullanıma uygun olmalıdır.

Bu durum özellikle sürücü bileşenlerini etkiler: Gıda ve ilaç sektöründe kullanılan motorlar ve dişli kutuları, pompalar gibi ölü alan içermeyen, kolay temizlenebilen ve aşınmaya dayanıklı malzemelerden üretilmiş gövdelerle donatılmış olmalıdır. Ayrıca, bu bileşenler agresif asit ve bazlara karşı direnç gösterecek şekilde tasarlanmalıdır. Bunun yanı sıra, muhafazalar su sıçramalarına karşı korunaklı olup, iç kısma su girişini önleyecek şekilde üretilmelidir.

  • Hijyenik Pompaların Uygunluğunu Garanti Eden Sertifikalar

Bir pompanın gıda endüstrisinde hijyenik kullanım veya hassas ilaç üretimi için uygun olduğunun kanıtlanması için, işletmelerin EHEDG (European Hygienic Engineering & Design Group) veya 3A Sanitary Standards gibi kuruluşlar tarafından test edilmiş hijyenik pompaları tercih etmeleri gerekmektedir.

ABD’de FDA (Food and Drug Administration) belirli standartlar belirlerken, Avrupa’da sektörüne bağlı olarak GMP (Good Manufacturing Practice) yönetmelikleri dikkate alınmalıdır. Ayrıca, bazı büyük şirket grupları kendi kurumsal hijyen standartlarını da belirleyebilir.

Bağımsız kuruluşlar tarafından yapılan hijyen kontrollerinde yüzey kalitesi, malzeme seçimi, tasarım ve dokümantasyon gibi faktörler ön planda değerlendirilir. Bu denetimleri başarıyla geçen hijyenik pompalar, uygunluk sertifikası almaya hak kazanır.