Örnek Olarak: Boya üretiminde istenen renk tonunu elde etmek için belirli bir temel renge birkaç sıvı pigment eklenir. Dozajdaki küçük sapmalar, nihai renkte fark yaratabilir. Bu nedenle dozaj pompasının doğruluğu ve tekrarlanabilirliği kritik öneme sahiptir.
Proses Otomasyonunda Dozaj Pompaları
Dozaj pompaları, otomatik proseslerde ve ileri seviye kontrol sistemlerinde de kullanılır.
Su arıtma sistemlerinde pH düzenleyici kimyasalların hassas şekilde dozlanmasını sağlar.
Yüzme havuzları ve içme suyu sistemlerinde dezenfektanların (örneğin, Sodyum Hipoklorit) kontrollü şekilde eklenmesi için kullanılır.
Endüstriyel proseslerde, kimyasal dozajın hassas ölçümlerle ayarlanmasını sağlar.
Modern dozaj pompaları, uzaktan izleme ve kontrol için WiFi, MODBUS veya PROFIBUS gibi dijital ağ protokollerini kullanarak tamamen bilgisayarlı bir sistemle çalışabilir.
Örnek: pH düzenleyici bir kimyasalın dozajı, strok uzunluğu veya pompa hızı değiştirilerek optimize edilebilir. Bu sayede dozaj pompaları hem giriş hem de çıkış sinyallerine hızlı tepki verebilir ve sistemle entegre çalışabilir.
Hangi Pompa Türleri Dozaj İçin Uygundur?
Dozaj uygulamalarında temel gereklilik, hassas, tekrarlanabilir ve kontrol edilebilir bir debi sağlamaktır. Bu nedenle santrifüj pompalar, akış debisinin basınca bağlı olarak değişmesinden ötürü dozaj için uygun değildir.
Dozaj uygulamaları için pozitif deplasmanlı pompa teknolojileri tercih edilir.
1) Döner Pozitif Deplasmanlı Pompalar
(Lobe Pompa, Burgulu/Monopomp)
Bu grupta pompa kapasitesi, rotorun dönüş hızı ile doğru orantılıdır.
Burgulu (Monopomp) Pompalar
- Yüksek viskoziteli veya polimer bazlı kimyasallar için idealdir.
- Akış, titreşimsiz ve kesintisiz olduğu için flokülant ve polimer hazırlama sistemlerinde yaygın olarak kullanılır.
- Düşük kesme kuvveti (low shear) yapıları sayesinde, polimer zincirlerinin yapısını bozmaz.
- Ancak hassas dozaj gerektiren çok düşük debilerde, geri kaçak ve rotor-stator aşınması nedeniyle zamanla dozaj doğruluğu etkilenebilir.
Lobe ve Diğer Döner Tipler
- Orta basınçlı ve daha geniş debi aralıkları için uygundur.
- Sızdırmazlık istenen uygulamalarda manyetik kaplin gibi ek donanımlar gerekebilir.
2) Pistonlu Dozaj Pompaları
- Çok küçük debiler ve yüksek basınçlar için uygundur.
- Kristalize olan veya katı partikül içeren kimyasallar için uygun değildir.
- Kuru çalışmaya dayanıklı değildir; sızdırmazlık elemanlarının zarar görme riski vardır.
3) Diyaframlı Dozaj Pompaları
- Yüksek hassasiyet, geri kaçaksız çalışma ve tam sızdırmazlık sağlar.
- 20 bar’dan 400 bar’a kadar geniş basınç aralıkları mevcuttur.
- Kimya dozlama, içme suyu arıtımı, ilaç prosesleri ve endüstriyel su arıtımı için en ideal çözümlerden biridir.
4) Peristaltik (Hortum) Pompalar
- Akışkan sadece hortum ile temas eder, kontaminasyon riski yoktur.
- Aşındırıcı ve yoğun kimyasalları kolaylıkla pompalar.
- Kuru çalışabilir, bakım maliyeti düşüktür.
- Genellikle 16 bar altındaki sistemlerde tercih edilir.
Yeni Nesil: Endüstri 4.0 Uyumlu Dozaj Sistemleri
Örneğin Verderflex Vantage 5000:
- WiFi ve uygulama bağlantısı ile uzaktan kontrol ve veri izleme
- Çalışma trendlerini karşılaştırarak kimyasal tüketim optimizasyonu
- Alarm ve bakım planlama bildirimleri
- İzlenebilir proses kayıtları (özellikle içme suyu, ilaç ve fosfor dozlama uygulamalarında kritik)
Doğru Dozaj İçin Üç Temel Kriter
Kriter | Açıklama |
Hassasiyet | Pompa hedef debiyi sapma olmadan verebilmelidir. |
Tekrarlanabilirlik | Aynı set değeri her çalışmada aynı sonuç üretmelidir. |
Stabil Çalışma Aralığı | Pompa geniş hız aralığında dozlama kalitesini korumalıdır. |
İdeal Bir Dozaj Pompası:
- Sızdırmaz olmalıdır.
- Geri kaçırma yapmamalıdır.
- Düşük ve yüksek debilerde kararlı performans göstermelidir.
Sonuç
Doğru dozaj pompası seçimi:
- Kimyasal tüketimini optimize eder,
- işletme maliyetlerini düşürür,
- proses güvenilirliğini artırır,
- hata oranlarını minimuma indirir.
Diyaframlı ve peristaltik pompalar, hassas kimyasal dozlama için en geniş kullanım alanına sahip çözümlerdir.
Burgulu (monopomp) pompalar, özellikle polimer ve flokülant dozlamasında kritik bir role sahiptir.
